Nhớ người thầy,nhà thơ Từ Trẫm Lệ
Nhớ người thầy,nhà thơ Gò Dầu Từ Trẫm Lệ
Phan Kỷ Sửu
Bên cạnh Thẩm Thệ Hà, Trường Anh, Phan Phụng Văn, Thanh Việt Thanh… những cây bút đã góp phần làm rạng rỡ gương mặt văn học Tây Ninh và cả miền Nam trước 1975 không ai có thể quên được TừTrẩm Lệ. Một nhà thơ tiêu biểu, một ngòi bút nổi tiếng khắp cả
miền Nam cùng thời với những tên tuổi lớn khác nhưLý Văn Sâm, Tô Nguyệt Đình, Bình Nguyên Lộc, Vũ Anh Khanh, Hà Liên Tử, Phi Vân, Sơn Nam..., một niềm tựhào của đất và người Tây Ninh mà hiện nay nhiều tác phẩm biên khảo vềvăn học trong nước nhưThi sĩ miền Nam của Phạm Thanh, Địa chí Văn hóa TP HồChí Minh (T.2) và Đi tìm những nhà thơcủa Văn Xuân đã đềcập đến ông một cáchrất trang trọng và đánh giá một cách thật khách quan TừTrẩm Lệlà một cây bút lạc quan, yêu đời, cốvượt lên sựnghiệt ngảcủa sốphận để sáng tạo các tác phẩm rất tiến bộngay trong vòng kẻm gai của chếđộSài Gòn trước đây.
Tôi đã từng đọc thơvăn TừTrẩm Lệ trên PhổThông tạp chí và các báo, tạp chí khác xuất bản ởSàigon khi còn là học sinh trung học những năm 60 của thếkỷtrước. Hồi đó tôi rất thích câu chuyện cổ Sựtích Chúa Sơn Lâm của ông đăng trên Phổthông cùng khá nhiều bài thơ. Hầu nhưtrên tờbáo nầy ông xuất hiện đều đặng nhất. Đọc ông từđó mà tôi không hềbiết ông là người đồng hương với mình. Mãi cho đến năm 1991 tôi mới được quen biết và tiếp xúc với ông qua giới thiệu của Bác sĩ Nguyễn Công Tỷ. Lúc ấy là giám đốc Bệnh viện Y học Dân tộc Tây Ninh, người đã nhận ông về điều trị miễn phí trong một thời gian khá lâu tại bệnh viên. Được biết qua trao đổi với ông, ông tên thật là Trần Văn Hinh, sinh năm 1925 tại huyện Gò Dầu (Tây Ninh) trong một gia đình nhà giáo mà ông là người con thứnăm. Lúc nhỏ học tiểu học tại trường Tiểu học Gò Dầu Hạ, sau đó vềSài gòn học Trung học Pétrus Ký (Sài Gòn) nay là Trường THPT Lê Hồng Phong. Thế nhưng mới đến năm thứ hai ông đã mắc phải chứng bệnh vôi hóa cột sống, khiến ông rất khó khăn trong việc di chuyển. Đi đâu cũng phải chống gậy. Không thể tiếp tục học hành. Ông đi tìm quên lãng nỗi đau thế xác trong việc sáng tác thơ văn. Ông viết và có thơ thường xuyên trên các báo Ánh Sáng, Việt Bút... Chỉmột thời gian ngắn ông chán ngán cảnh phồn hoa, đô hội và trở về quê hương dạy học. Tuy vậy ông không rời bỏ niềm đam mê làm thơ, viết báo và ông tiếp tục viết cho các báo ởSài Gòn như: Bông Lúa, Thẩm Mỹ, Tiểu thuyết thứBảy, Thời Nay, PhổThông…
Năm 1984 ông lại bị bán thân bất toại do tai biến mạch máu não. Chứng bệnh nặng nềấy đã hành hạông cho đến cuối đời. Ban đầu ông có lê lết được một chút nhưng sau đó phải nằm lại hẳn một chỗ. Ông không có gia đình chỉcòn duy nhất một người anh ruột thứtưnhưng anh cũng bịbệnh tật và cuộc sống gia đình thiếu thốn, khó khăn nên không có ai chăm sóc ông cả! Năm 1991 hưởng ứng vận động của báo Tuổi trẻ( TP.HCM)anh chịem văn nghệsĩ và độc giảkhắp nơi đã nhiệt tình đóng góp giúp đỡông chữa trịbệnh tật.
Từnhững năm 1945 những người yêu thơ, vănởSài Gòn và cảmiền Nam đã biết đến bút danh của ông. Vềthơông đã có đến hàng trăm bài thơ, một tập thơgồm 35 bài. Đó là những nỗi niềm ngân lên từnỗi đau thểxác, những suy tưnồng nàn tình yêu đất nước, quê hương… Là một trí thức rất khiêm tốn, thật thà, nho nhã. Mỗi lần tôi hay bất cứmột anh em văn nghệsĩ nào đến thăm ông rất vui và tiếp xúc thật thân mật nhưngười thân trong gia đình… Ông hổhởi nói chuyện thơ, chuyện đời không cần biết đến thời gian, ông đọc thơ, những bài thơmới viết… Và khi chia tay ông thường quyến luyến nắm chặt tay và nhắc nhởkhi nào rảnh nhớđến với ông vì ông buồn và cô đơn lắm. Con người ông là vậy nên cách viết của ông cũng vậy. Thật mộc mạc, thật trong sáng và chân tình.
Tôi rất thích những bài thơđậm đà rung cảmtrong niềm tựhào vềtruyền thống vinh quang của dân tộc, của đất nước:
Mực thắm năm năm màu Tết cũ
Một đêm Kỷ Dậu chói nghìn thu
Một đêm vó ngựa rến Kinh Bắc
Cướp lại Thăng Long quét sạch thù…
Ông yêu mùa thu của đất trời và mùa thu của cảgiống nòi vùng lên đánh giặc, giành lại núi sông :
Đường thiên lý dặm vàng thay vó ngựa
Lá rụng nhiều trên những bến trần gian
Hương nguyền dâng Tổ quốc thắp cao sang
Không triết lý những hồn mơ tuấn kiệt
Chí là chí gươm thiêng mài bóng nguyệt
Trầm dâng cao lỏng lẻo dáng hương gầy…
Và
Khắp góc trời gái trai đầy đủsẳn
Chực bờđê ngăn vỡbước ngoại xâm…
ThơTừTrẩm Lệcòn ấp ủnhững cảm thông với tha nhân, với những hoàn cảnh đáng thương trên mọi ngã đường đời.
Thương em bóng lẻâm thầm
Khổ đau câm nín, lệ đầm trong tim…
Ông đã viết cho những cánh chim phiêu bạc, tha phương trong một đêm mưa gió, âm thầm:
Đêm nay không biết ai tri kỷ
Để gởi sầu nhờ trọ một đêm...
Tháng 4-1998 bệnh của ông trởnặng hơn, ông yêu cầu được trởvềmái nhà của cha mẹ, của thời thơấu xa xưa. Thời điểm đó có một hôm tôi trởlại Bệnh viện Y học Dân tộc thăm ông nhưng chỉthấy… cái giường bệnh ông nằm hôm nào vẫn còn trơtrọi đó. Nhưng ông đã vắng rồi. Tôi đành cuối mặt quay đi. Từấy tôi không còn gặp ông nữa bởi vì từ ngày 28-5-1998 ông đã mãi mãi ra đi về cõi vĩnh hằng. Cái thân xác bệnh hoạn đã mãi mãi hóa thân vào tro bụi kiếp người sau 15 năm bịbệnh tật hành hạ. Thếnhưng ngườiTây Ninh mãi mãi nhớ đến ông – nhà thơ đất Gò Dầu thân yêu - TừTrẩm Lệ.
PHAN KỶSỬU
( Web Nuidien )