Những loài hoa trong âm nhạc

Những loài hoa trong âm nhạc

Nguyễn Duyên

Đầu tiên có thể kể đến bài Hoa soan bên thềm cũ của nhạc sỹ Tuấn Khanh, ông sinh năm 1933 tại Nam Ðịnh. Năm 1950, ông về sống ở Hà Nội và học vĩ cầm từ người anh cả. Năm 1953, ông giành giải nhất của đài phát thanh Pháp Á về giọng hát.

Năm 1955, ông di cư vào miền Nam Việt Nam, khi vào Sài Gòn, ông đàn ở đài phát thanh và ban giao hưởng của trường Quốc gia Âm nhạc. Nhạc phẩm đầu tiên của ông là "Ðò ngang" (viết cùng Y Vân). Bản Hoa Soan Bên Thềm Cũ mặc dù sáng tác ở Sài Gòn thập niên 1950 nhưng đã thai nghén lời ca ý nhạc và lấy hình ảnh hoa soan ở Hà Nội để vẽ lên phong cảnh nên thơ cho bài tình ca này với tiết điệu Rumba nhẹ nhàng tình cảm cho đến bây giờ cũng còn ngẫn ngơ người nghe..!? :

 Khi nắng nhẹ vương trên lưng đồi

Xa vắng miền quê bao năm rồi

Về gặp em ngây thơ duyên dáng

Hôm xưa tiễn anh nơi cuối làng....

................................................

Nay qua đau thương yên bình rồi

Tình ta lên hương ngát

Như hương hoa soan vang bên thềm

Vào những năm  đầu thập niên 60 người ta thường nghe một bài hát Bolero lấy từ ý thơ của Hữu Loan bài Màu tím hoa sim, đó là bài “Những đồi hoa sim”  của Nhạc sĩ Dzũng Chinh ,ông là tác giả 2 nhạc phẩm nổi tiếng trong thời đó Những đồi hoa sim  và “Tha la xóm đạo” được giới yêu âm nhạc yêu thích nhất.

Những đồi hoa sim ôi những đồi hoa sim tím chiều hoang biền biệt

Vào chuyện ngày xưa nàng yêu hoa sim tím khi còn tóc búi vai!

Mấy lúc xông pha ngoài trận tuyến

Ai hẹn được ngày về rồi một chiều mây bay

Từ nơi chiến trường đông bắc đó

Lần ghé về thăm xóm hoàng hôn tắt sau đồi

Bài thơ Hữu Loan được khá nhiều các nhạc sỹ phổ nhạc như Lan Đài,Phạm Duy nhưng sau nầy khi vào Sài Gòn, ông mới tâm sự là thích nhất là bài Những đồi hoa sim của Dzũng Chinh vì gần gũi, giai điệu tình cảm dễ hát

Có một người nhạc sĩ, mà khi nhắc đến ông, người ta nghĩ đến những ca khúc về mùa hè dành cho tuổi học trò, với hình ảnh của hoa phượng, của những dòng lưu bút. Không chỉ thế, ông còn là một nhạc sĩ sáng tác rất nhiều những ca khúc về tình yêu quê hương, mang đậm chất miền Tây Nam Bộ. Đó là bài Nỗi buồn hoa phượng của Thanh Sơn mà các học trò điều thích, ai cũng biết hát,thời đó hay đưa vào trong bích báo học đường,vào quyển lưu bút để dành kỷ niệm:

Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn

Chín mươi ngày qua chứa chan tình thương

Ngày mai xa cách hai đứa hai nơi

Phút gần gủi nhau mất rồi

Tạ từ là hết người ơi

Nhắc đến Đà Lạt, người yêu nhạc thường hay nhớ đến hoa đào qua tuyệt tác “Ai lên xứ hoa đào” của Hoàng Nguyên. Nhạc sỹ Hoàng Nguyên sinh năm 1932 tại Quảng Trị và mất năm 1973 tại Vũng Tàu trong một tai nạn xe hơi. Chúng tôi không có thông tin về hoàn cảnh sáng tác của bản “Ai lên xứ hoa đào” nhưng chắc rằng những năm tháng dạy học tại Đà Lạt vào thập niên 1950 đã tạo niềm càm hứng cho nhạc sỹ Hoàng Nguyên cho ra đời tác phẩm này.

 Ai lên xứ hoa đào dừng chân bên hồ nghe chiều rơi

Nghe hơi giá len vào hồn người, chiều xuân mây êm trôi

Thông reo bên suối vắng lời dìu dặt như tiếng tơ

Chỉ với một áng thơ “Hai sắc hoa ti-gôn” của thi sỹ bí ẩn T.T.KH, loài hoa mang hình dáng “tim vỡ” đã đi vào thơ Việt.

Một mùa thu trước, mỗi hoàng hôn

Nhặt cánh hoa rơi chẳng thấy buồn,

Nhuộm ánh nắng tà qua mái tóc,

Tôi chờ người đến với yêu đương.

Được Ns Trần Thiện Thanh phổ nhạc thành bài Hai sắc hoa ti-gôn  hay còn gọi Một Mùa Thu Trước Trần Thiện Thanh đã phổ thành bài Một mùa thu trước:

Một mùa thu trước khi nắng chiều nhuộm vàng tóc ai.

Khi hoàng hôn tới đôi người chung lối lúc hoa nở trên bước đi

Vuốt tóc người yêu anh nhìn đường xa hoang vắng...

nhặt cánh TIGÔN anh bảo rằng: như tim vỡ...

Anh sợ tình ta cũng vỡ thôi

Bài hát bất hủ Bông hồng cài áo được Thơ Thích Nhất Hạnh, Phạm Thế Mỹ viết trong thời gian bị giam giữ vì tham gia đấu tranh trong phong trào Phật giáo (1965-1966). Nhạc sĩ sáng tác không nhiều nhưng nổi bật trong các tác phẩm của ông là tình yêu dành cho non sông, đất nước, điển hình như: Thương quá Việt Nam, Đưa em về quê hương, Rạng đông trên quê hương Việt Nam

Một bông Hồng cho anh

Và một bông Hồng cho những ai

 Cho những ai đang còn Mẹ Đang còn Mẹ để lòng vui sướng hơn

 Rủi mai này Mẹ hiền có mất đi

 Như đóa hoa không mặt trời

Như trẻ thơ không nụ cười

ngỡ đời mình không lớn khôn thêm

 Như bầu trời thiếu ánh sao đêm.....

Hoa mười giờ là một loài hoa dân dã. Thế nhưng qua nét nhạc tài tình của nhạc sỹ Đài Phương Trang, những cánh hoa xinh xinh bé nhỏ đã đi vào nhạc qua một nhạc phẩm nổi tiếng.

Tên gọi mười giờ là do hoa của nó thường chỉ nở từ khoảng 8/9 giờ đến 10 giờ sáng trong ngày :

Hôm chia tay chiều chủ nhật, anh bảo rằng tuần sau anh đến.

Hái một nụ hoa xinh xinh màu tim tím, anh cài lên mái tóc thề.

Rồi hẹn tuần sau, khi hoa mười giờ nở, anh sẽ đến thăm em .

Em trông chờ từng phút, bao đêm rồi không ngủ, mong đến ngày được gặp anh .

Hoa Pensee trong nhạc Màu tím pensee Ngọc Sơn Đài Phương trang,

Màu hoa tình yêu hay hoa tím dỡ dang.

Lòng chợt bâng khuâng nghe câu chuyện cũ.

Mắt thoáng bao ngỡ ngàng.

Chuyện người trai đêm đêm ngắm trăng suông.

Nghẹn ngào trông Pensée tím bơ vơ.

Nếu mai sau này ước mơ không thành.

Thì nguyện đồi Pensée tím làm mồ chung.

Tiếp nối dòng nhạc Nguyễn Văn Đông xin giới thiệu một sáng tác gắn liền với tên tuổi của nhà nhạc sỹ: bản “Sắc hoa màu nhớ”.

Hoa phượng rơi đón mùa thu tới

Màu lưu luyến nhớ quá thu ơi

Ngàn phượng rơi bay vương tóc tôi

Sắc tươi màu pháo vui

tiễn em chiều năm ấy

Hơn nửa thế kỷ trước, bài thơ Hoa trắng thôi cài trên áo tím của nhà thơ Kiên Giang ra đời (1958) đã làm xôn xao dư luận một thời. Bài thơ còn được biết đến nhiều hơn khi được nhạc sĩ Huỳnh Anh phổ thành ca khúc.

Kiên Giang là nhà thơ, soạn giả cải lương (tác giả các vở tuồng Áo cưới trước cổng chùa, Sơn nữ Phà Ca…), nhà báo – chứng nhân còn sót lại của sự kiện “Ngày ký giả đi ăn mày” (xảy ra vào năm 1974, báo giới miền Nam xuống đường với nón lá, bị, gậy của dân “cái bang” để chống đối chính quyền Thiệu ra sắc luật đàn áp báo chí)… Người viết chơi thân với ông đã gần hai mươi năm nhưng muốn gặp ông thật khó bởi ông luôn dịch chuyển

Lâu quá không về thăm xóm đạo

Từ ngày binh lửa cháy không gian

Khói bom che lấp chân trời cũ

Che cả người thương, nóc giáo đường

 

Mười năm trước, em còn đi học

Áo tím điểm tô đời nữ sinh

Hoa trắng cài duyên trên áo tím

Em là cô gái tuổi băng trinh

Một loài hoa phổ biến ở miền Bắc nước ta là hoa gạo cũng đã đi vào nhạc với ca khúc “Chị tôi” bất hủ của nhạc sỹ Trọng Đài, lấy ý thơ của nữ sỹ Đoàn Thị Tảo.

Thế là chị ơi, rụng bông hoa gạo

Ô hay, trời không nín gió cho ngày chị sinh

Ngày chị sinh, trời cho làm thơ

Cho nét buồn vui bốn mùa trăn trở

Cho làm câu hát để người lý lơi.

Là loài cây ở vùng nhiệt đới với thân cây cao và thẳng với lá rụng vào mùa đông. Các hoa đỏ với 5 cánh hoa mọc vào mùa xuân trước khi cây ra lá non.

Năm 1978, khi bộ phim Hà Nội mùa chim làm tổ của đạo diễn Đức Hoàn (đóng vai Mỵ - phim Vợ chồng A Phủ) được trình chiếu, ca khúc trong phim khi ấy là Hoa sữa đã khiến rất nhiều khán giả xúc động bởi mỗbài hát “Hoa sữa”, nhạc sĩ Hồng Đăng cho hay, vào năm đó, nữ đạo diễn Đức Hoàn đặt ông viết nhạc cho bộ phim: “Hà Nội mùa chim làm tổ”.

phải kể đến ca sĩ đầu tiên đưa “Hoa sữa” lên sân khấu âm nhạc là Nhã Phương thì người đưa “Hoa sữa” đến với công chúng rộng rãi hơn qua băng hình là ca sĩ Thanh Lam.

Hoa sữa – Hồng Đăng

Kỷ niệm ngày xưa vẫn còn đâu đó

Những bạn bè chung

Những con đường nhỏ

Hoa sữa vẫn ngọt ngào đầu phố đêm đêm

Có lẽ nào anh lại quên em

Có lẽ nào anh lại quên em...

Những năm 80-90 của thế kỷ trước, nhạc Gò Công tỏa sáng trên bầu trời âm nhạc Việt như một hiện tượng nghệ thuật mới lạ. Người khai phá và duy nhất tỏa sáng với dòng nhạc Gò Công là nhạc sĩ Hoàng Phương.sinh năm 1943 Ông được giới nghệ sĩ, thính giả thời bấy giờ vinh danh "Ông hoàng nhạc Gò Công" với những bài hát ca ngợi quê hương Gò Công, cũng như Mẹ Gò Công Chung một dòng sông, Chiều mưa thứ bảy, Chuyện tình hoa muống biển,Thuyền giấy chiều mưa...

Các bài hát nói về chuyện tình đôi lứa bằng lời hát trong sáng và mặn mà…Bài hát: Hoa Sứ Nhà Nàng - nhạc phẩm đầu tay mới ra đời năm 1968: “Hoa sứ nhà em”:

Đêm đêm ngửi mùi hương, mùi hoa sứ nhà nàng

Hương nồng hoa tình ái, đậm đà đây đó gọi tên

Nhà nàng cách gần bên, giàn hoa sứ quanh tường

Nhìn sang trộm nhớ thương thầm, mơ ngày mai lứa đôi

Có một loài hoa dại mang cái tên mộc mạc: “hoa mắc cỡ” hay “hoa xấu hổ”. Và cũng chính loài hoa ấy lại có một cái tên nghe rất “quý phái”: “hoa trinh nữ”. Nhạc sỹ Trần Thiện Thanh đã liên tưởng đến câu chuyện một vị vua và chàng lính trẻ thân chinh đi hành quân với loài hoa “không hương, không sắc màu nhưng biết xếp lá ngây thơ” để cho ra đời bản nhạc bất hủ”

Qua một rừng hoang gió núi theo sang giũ bụi đường trên vai.

Hái cây hoa dại lẻ loi bên đường, gọi hoa Trinh Nữ.

Hoa Trinh Nữ không mặn mà bằng nàng Hồng kiêu sa.

Hoa đâu dám khoe màu cùng một nàng Cúc vàng tươi.

Hoa không bán hương thơm như nàng Dạ Lý trong vườn.

Nhưng hoa Trinh Nữ đẹp tựa chuyện tình hai chúng ta.( Hoa trinh nữ)

Hoa trinh nữ hay có tên khoa học là Mimosa cũng cũng được Ns Trần Kiết Tường cảm hứng sáng tác trong một lần lên Đà Lạt, bài nầy với tiết tấu chậm, tự sự, tình cảm:

Mi-mô-sa! Từ đâu em tới ?

Mi-mô-sa! Vì sao em tới đất này ?

Đà Lạt đồi nút chập chùng

Đà Lạt trời mây nước mênh mông (Mimosa)

Về bài Hoa Tím Ngày Xưa - được nhà thơ Cao Vũ Huy Miên kể lại như sau trên báo Sài Gòn giải phóng:

Lúc đó, tôi thực sự băn khoăn và không hiểu vì sao nhạc sĩ Hữu Xuân phổ nhạc bài thơ, nhưng lại không liên hệ với tôi. Và vì sao tên tác giả bài thơ đã không được giới thiệu? Qua một bài viết trên báo, nhạc sĩ Hữu Xuân đã đến tòa soạn tìm gặp tôi.

Thật bất ngờ, khi biết nhạc sĩ Hữu Xuân là một bậc cao niên thuộc lớp nhạc sĩ tốt nghiệp khóa đầu tiên của Nhạc viện Hà Nội, từng là Trưởng đoàn Ca múa nhạc Dân tộc (Nhà hát Ca múa nhạc trung ương). Ông than trời chuyện đi tìm tôi, bởi ông đã đến tòa soạn 10 lần, nhưng lần nào cũng được báo tôi đi công tác.

Con đường em về ban trưa

Hoa tím nghiêng nghiêng đợi chờ

Tuổi em vừa tròn mười bảy

Tóc em vừa chớm ngang vai

 Con đường em về mưa bay

Ta đứng trông theo bao ngày

Từ bao giờ lòng cứ ngỡ

Yêu người mà nào có hay!

Bài thơ được đăng trên báo Tuổi Trẻ vào năm 1985, ngay sau đó được hai nhạc sĩ Võ Công Anh và Vũ Hoàng phổ nhạc, song lúc đó cả hai bài hát ấy chưa được chú ý. Cho đến khoảng năm 1998, trên thị trường băng, đĩa nhạc xuất hiện bài hát Hoa tím ngày xưa của tác giả Hữu Xuân với giọng hát của ca sĩ Lam Trường.thì hát hát được nhiều người ưa thích ,đi đâu cũng nghe hát thì người ta mới biết thêm tác giả lời là nhà thơ Cao Vũ Huy Miên

Nguyễn Duyên

 

Lượt xem: 199

• Sau